وقتی مصرف بنزین اتومبیل بالا می‌رود آمپر بنزین زودتر از موعد به سمت حرف E تمایل پیدا می‌کند. همچنین در کنار این مورد، به‌راحتی می‌توان بوی بنزینی را که از اگزوز خارج میشود، استشمام کرد؛ در این حالت، گفته میشود که خودرو دچار خام‌سوزی شده است.
علل و علائم خام سوزی موتور خودرو
خام سوزی به این معنا است که بنزین در مسیر خود تا سر سیلندر جریان دارد ولی بنا به دلایلی مانند کثیف بودن، خرابی و ضعیف بودن انژکتور ناقص می سوزد. ما علل و علائم خام سوزی را در این مطلب بررسی می کنیم.
خام سوزی ماشین زمانی اتفاق می افتد که بنزین ماشین به طور کامل با اکسیژن مخلوط نشده باشد و بدون سوختن از اگزوز خارج شود.در حالت خام سوزی ماشین، راننده متوجه می شود که آمپر خودرو با سرعت بیشتری به سمت قسمت قرمز، بخش E، نزدیک می شود و حتی در مواردی ممکن است سبب از کار افتادن ناگهانی خودرو شود.
علائم خام سوزی موتور می تواند علاوه بر خروج بنزین از اگزوز شامل موارد دیگری هم باشد. بوی شدید بنزین نزدیک اگزوز خودرو، روشن شدن چراغ چک و دوده زدن روی شمع موتور از مواردی هستند که تشخیص خام سوزی بنزین را آسان می کنند. در خودروهای داخلی چون پراید و پژو به طور معمول این دست اتفاق ها می افتد.
خام سوزی موتور خودرو چیست و چطور اتفاق می افتد؟
برای اینکه به خوبی موضوع خام سوختن بنزین را متوجه شویم ابتدا باید بدانیم چه تفاوتی بین بنزین درجه یک و معمولی است که سوختن ناقص در آنها رخ می دهد؟ بسته به نفت خام و فرآیندهای پالایش و اختلاط مورد استفاده در تولید همه گریدهای بنزین دارای مقدار یکسانی انرژی شیمیایی هستند.
هنگام احتراق، بنزین درجه یک (با اکتان بالا) و بنزین معمولی ارزان تر و همینطور پرمصرف تر، همان مقدار انرژی گرمایی را فراهم می کنند که یک موتور برای تولید نیروی مکانیکی و حرکت کردن از آن استفاده می کند. ابتدا باید ببینیم موتور واقعاً چه میزان از انرژی گرمایی خام را می تواند به انرژی مکانیکی تبدیل کند؟ از پژوهش های صورت گرفته می توان چنین استدلال کرد که استفاده از سوخت های اکتان بالا در موتور مناسب در نهایت منجر به قدرت مکانیکی بیشتر از همان مقدار سوخت معمولی می شود.
به عبارت دیگر، سوخت با اکتان بالاتر در برخی خودروها یک مزیت است اما در برخی دیگر نه. این مورد اجازه می دهد تا موتورهای عملکرد محور (مخصوصاً آنهایی که نسبت تراکم بالاتری دارند) بنزین را در فشارهای بالاتر و همینطور دمای بالاتر بسوزانند. این شرایط در لحظه احتراق بازده ترمودینامیکی بهتری ایجاد می کند، بنابراین درصد بیشتری از انرژی گرمایی بنزین به نیروی محرکه تبدیل می شود. اهمیت میزان یکنواختی یک بنزین زمان های خاصی مشخص می شود مثلا در شرایط دشوار شتاب گیری ، بنزین درجه پایین به سختی می سوزد.
در حالت ایده آل، بنزین تبخیر شده داخل سیلندر موتور با انتشار موجی از آتش که توسط شمع سیلندر مشتعل می شود، می سوزد و در این حالت خام سوزی بنزین ماشین اتفاق نمی افتد. این مورد انتقال آرام نیرو به میل لنگ موتور و چرخ های خودرو را فراهم می کند. اما در فشار یا دماهای بالاتر، خام سوختن بنزین ماشین در محفظه های کوچک بخار بنزین رخ می دهد و صدایی متفاوت مانند کوبیدن و همچنین امواج ضربه ای مخرب بالقوه ایجاد می کند.اینجاست که علت خام سوزی و دوده زدن شمع خودرو نمایان می شود. به طور کلی در بنزین با درجه اکتان بالاتر به راحتی خام سوزی رخ نمی دهد و در شرایط سخت نسبت به سوخت با اکتان پایین تر می سوزد. موتورهای مدرن، با سنسورها و کنترل های الکترونیکی، در جلوگیری از انفجار گاز با اکتان پایین موفق عمل کرده اند.
از علائمی که نشان دهنده ی خام سوزی ماشین هستند می توانیم به دوده ی سفید، بوی بنزین اطراف اگزوز، کارکرد نامنظم موتور هنگام درجا کارکردن، روشن شدن چراغ چک و مشاهده ی دوده روی شمع ها اشاره کرد.هم چنین خام سوزی باعث افزایش مصرف بنزین نیز می شود زیرا بنزین را ناقص می سوزاند. خام سوزی در برخی از موارد حتی باعث کوپ کردن موتور هم می شود. در خودرو های انژکتوری این موضوع کمتر به چشم می خورد زیرا میزان بنزینی که ارسال می شود اندازه گیری می شود.
ایراد خام سوزی در موتور خودرو، از آن دسته عیوبی است که می توان با انجام سرویس های دوره ای به موقع، استفاده از مکمل های اورجینال و استاندارد، شستشوی انژکتورها به روش اصولی، پایش سیستم جرقه و برق خودرو و رفع هرگونه ایراد، تعویض به موقع شمع ها و وایرها، پاک سازی مسیر ورودی هوا و تعویض به موقع فیلتر آن، تعویض منبع اگزوز خراب و رفع هرگونه نشتی و پارگی سامانه اگزوز و…. تا حد زیادی از آن اجتناب کرد.دلایلی در خودرو هستند که منجر به این مشکل در خودرو میشوند که در ادامه به آنها میپردازیم:
۱. خرابی سیستم جرقه زنی
سامانه جرقه زنی پیشرانه های بنزینی، از بخش هایی هم چون کویل، شمع ها، وایر و… تشکیل شده است. در صورت بروز ایراد در هر یک از این قسمت ها و اعمال جرقه ناقص درون سیلندر، باید منتظر عواقبی هم چون ریپ زدن موتور یا خام سوزی بنزین درون سیلندر باشیم؛ چراکه اگر جرقه سر شمع ها از کیفیت لازم برخوردار نباشد، مرحله انفجار سوخت درون محفظه احتراق نیز به نحو مطلوب صورت نخواهد گرفت و بنزین فرصت سوختن کامل را به دست نخواهد آورد. بنابراین، پس از بازشدن سوپاپ دود، بخشی از سوخت همراه با سایر گازها به صورت خام به سمت انتهای اگزوز روانه خواهد شد. واضح است که اگر یک شمع به طور کامل از کار بیفتد و جرقه ای درون سیلندر صورت نگیرد، کل بنزین موجود درون محفظه احتراق بدون آنکه واکنشی با اکسیژن داشته باشد، از اگزوز خارج می شود و خام سوزی نسبتا شدیدی را به وجود می آورد.
۲. نقص در سیستم انژکتور
انژکتورها دارای سوراخ های بسیار کوچکی هستند که سوخت مایع را به قطرات بسیار ریز و پودرمانند تبدیل و به درون منیفولد هوا یا محفظه سیلندر تزریق می کنند. اگر انژکتور کار خود را به درستی انجام ندهد یا سوراخ های ریز سر آن دارای قطر بیشتر از استاندارد باشند و بنزین را بیشتر از حد معمول به درون سیلندر بپاشند، آن گاه نسبت استاندارد میان غلظت سوخت و هوا برهم می خورد و بنزین به حالت خام سوزی از اگزوز خارج می شود.بنابراین، بهتر است انژکتورها طی بازه های مشخص توسط افراد متخصص چک شوند و در صورت کثیفی، شستشو داده شوند و اگر نیاز به تعویض داشته باشند، این کار صورت گیرد تا موتور خودرو بدون خام سوزی و در بهترین حالت به کار خود ادامه دهد.
۳. خرابی سنسور اکسیژن و سایر حس گرهای وابسته به سیستم سوخت رسانی
سنسور اکسیژن با تجزیه وتحلیل گازهای خروجی از اگزوز و ارزیابی میزان اکسیژن موجود در این گازها، اطلاعات لازم را به ایسیو جهت تعیین میزان پاشش دقیق سوخت ارسال خواهد کرد. در صورت خرابی این قطعه و ارسال داده های ناصحیح به واحد پردازشگر کنترل مرکزی خودرو، میزان پاشش سوخت توسط انژکتورها که از سوی ایسیو کنترل می شوند، چندان دقیق نخواهد بود و در صورت تزریق بیش ازحد سوخت به درون سیلندر، موجب بروز خام سوزی در موتور خواهند شد.هم چنین سایر حس گرها نظیر سنسور فشار هوا map، حس گر جریان هوا، سنسور موقعیت دریچه گاز و … نیز اطلاعات لازم جهت میزان و زمان پاشش سوخت را به کامپیوتر مرکزی موتور ارسال می کنند؛ بنابراین، خرابی آن ها نیز ممکن است به بروز عیب خام سوزی منجر شود.
۴. نقص در سیستم اگزوز
خرابی سیستم اگزوز نیز، یکی دیگر از عواملی است که می تواند موجب اختلال و بروز خطا در عملکرد سیستم پاشش سوخت به درون موتور شود و ضمن افزایش میزان مصرف بنزین، موتور را با پدیده خام سوزی مواجه کند؛ بنابراین، واجب است که همواره از سالم بودن تمامی منبع های اگزوز و هم چنین لوله های این سامانه اطمینان حاصل کنید.
عوامل خام سوزی در موتور های کاربراتوری به ترتیب اهمیت و شایع بودنشان
- بالا بودن سطح مایع بنزین در پیاله ی کاربراتور
- بیش از حد باز بودن پیچ تنظیم سوخت دور آرام(به اشتباه همون پیچ هوا)
- بیش از سایز استاندارد بودن ژیگلور ارسال سوخت اصلی
- بیش از سایز استاندارد بودن ژیگلور دور آرام
- گرفتگیه منفذ ورودی هوا ی ژیگلور دور آرام.
- شل بودن درپوش ژیگلور دور آرام
- سوختن یا پارگیه واشر نیم تنه ی پایین کاربراتور (شایع در پاترول)
- باز ماندن دریچه دوم سوخت
- تا آخر بسته نشدن ژیگلور دور آرام
- عدم کارد صحیح سیستم ساسات در کاربراتور های ساسات اتوماتیک
- مرطوب شدن بیش ازحد هوا از آب یا روغن(مخصوص موتور هایی که روغن سوزی دارند)
- عدو وجود ساچمه در کف استوانه (گاید )تلمبه ی کمکی و گاید نازل سوخت تلمبه
- ترک داشتن یا کربونیزه شدن شمع ها.
- نشتی از سوپاپ های بنزین.
هنگام خام سوزی ماشین و برخاستن دود از خودرو چه باید کرد؟
در این مواقع ابتدا اطمینان حاصل کنید که ماشین شما برای رانندگی ایمن هست یا نه و احتیاط کنید. به گیج ها و چراغ های هشدار نگاه کنید تا ببینید موتور خودرو در چه حالتی به سر می برد؟ اگر بیش از حد گرم شده باشد، چراغ روغن روشن یا چراغ چک موتور روشن می شود. یک بازرسی سریع بصری انجام دهید. هرگز موتور داغ را لمس نکنید و روی آن کاری نکنید. صبر کنید تا موتور خنک شود و مخازن مایعات را نیز بررسی کنید. اگر می بینید که مایعات چکه می کنند یا گودال هایی در زیر کاپوت یا روی زمین ایجاد می شوند، وقت آن است که یدک کش خبر کنید.
چگونه از خام سوختن موتور خودرو جلوگیری کنیم؟
برای اینکه از خام سوختن موتور خودرو جلوگیری کنیم ابتدا لازم است مواردی ساده را رعایت کنیم که علاوه بر اینکه از خام سوختن بنزین ماشین جلوگیری کند، کمکی به افزایش بهره برداری از عملکرد دیگر قطعات خودرو نیز می شود. برای این که این عمل صورت گیرد ابتدا لازم است که خودروی خود را در زمان های معین نزد سرویس کار ببرید.
علاوه بر آن تعویض نکردن قطعات اساسی که تحت استفاده مداوم خودرو هستند همچون شمع ها و وایرهای خودرو می تواند به راحتی در صورت خرابی موجب خام سوزی ماشین شوند. استفاده از مکمل سوخت می تواند از این اتفاق جلوگیری کند. هر گونه مشکلی در سنسور اکسیژن، سیستم اگزوز و سیستم جرقه زنی ممکن است در دراز مدت سبب از بین رفتن دیگر قطعات شود. پس برای رفع ایرادات خودرو سریع تر پیش قدم شوید تا مشکلی از این جهت در خودرو رویت نشود و خودرو شما را در خیابان جا نگذارد.