گیربکس خودرو یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن است. این قطعه حیاتی در حرکت‌کردن خودرو نقش اساسی دارد، سرعت موتور را تنظیم می‌کند و قدرت موتور را به چرخ‌ها انتقال می‌دهد.
گیربکس از قطعاتی به‌هم پیوسته تشکیل شده است که عملکردشان به هم وابسته است. سازوکار گیربکس طوری است که اگر هر بخش از آن خراب شود یا آسیب ببیند، کل سیستم با مشکل مواجه میشود. به همین دلیل نیاز است تا با علائم خرابی گیربکس آشنا شوید و به موقع برای رفع آن اقدام کنید.
۱۱ علامت خرابی گیربکس که باید جدی بگیرید
همان‌طور که گفته شد، به‌دلیل اهمیت و نقش گیربکس در خودرو، در ادامه مطلب می‌خواهیم درباره علائم خرابی گیربکس و دلایل آن صحبت کنیم. تا با توجه به این نکات بتوانید در سریعترین زمان ممکن، وجود مشکل و اختلال در گیربکس را تشخیص دهید.
۱. اگر هنگام حرکت صدای دنگ‌دنگ یا وزوز می‌شنوید
معمولا بسیاری از ما صداهای خودرو را نادیده می‌گیریم. درحالی‌که وقتی اتومبیل صدایی تولید می‌کند که طبیعی نیست باید خیلی سریع آن را بررسی کنیم.
اگر از اتومبیل‌تان در هنگام حرکت، صدای وزوز یا دنگ‌دنگ (کلانک) می‌شنوید، نشانه مشکلی در گیربکس است. این صدا را اصلا نادیده نگیرید، زیرا هرچه دیرتر اقدام کنید آسیب بیشتری به سایر اجزای آن وارد خواهد شد.
– دلایل
احتمال دارد این مشکل به‌دلیل آسیب‌دیدگی چرخ‌دنده‌ها یا یاتاقان باشد. شاید هم روغن گیربکس (واسکازین) بسیار کم است که به اجزای مختلف آن نمی‌رسد.
۲. اگر گیربکس دیر عمل می‌کند
سیستم گیربکس طوری طراحی شده است که به شما اجازه می‌دهد دنده‌ها را به‌راحتی و به‌سرعت تغییر دهید. بنابراین اگر حس می‌کنید در هنگام دنده عوض‌کردن، گیربکس به‌خوبی واکنش نشان نمی‌دهد و کمی تأخیر دارد، نشانه مشکل در گیربکس است.
– دلایل
ممکن است این مشکل به‌دلیل نشت یا آلودگی روغن گیربکس، نگهداری نادرست از گیربکس یا حتی نفوذ ناخواسته آب در قطعات آن به‌دلیل افتادن خودرو در سیلاب باشد. اگر این مشکل رفع نشود، میتواند با گرمای بیش‌ازحد به قطعات داخلی گیربکس آسیب برساند. بنابراین آن را سرسری نگیرید.
۳. اگر بوی سوختگی از خودرو حس می‌کنید
احساس بوی سوختگی از ماشین هرگز نشانه خوبی نیست. بوی سوختگی میتواند نشانه مشکلات متعددی باشد، اما به اولین چیزی که باید شک کنید گیربکس است. داغ‌شدن بیش‌ازحد روغن گیربکس میتواند بوی سوختگی تولید کند.
– دلایل
معمولا این مشکل به‌دلیل نشت روغن گیربکس یا کم‌شدن مقدار آن رخ می‌دهد. اگر روغن نشت کند یا دیربه‌دیر آن را عوض کنید که سطح آن زیاد پایین بیاید، نمی‌تواند به‌خوبی اجزای گیربکس را خنک کند. به‌دلیل گرمای ناشی از قطعات گیربکس بوی سوختگی از روغن به مشام می‌رسد.
همیشه سطح و وضعیت روغن گیربکس را بررسی کنید. بااین‌حال اگر این اتفاق افتاد، نگران نشوید؛ فقط سریع‌تر ماشین را نزد مکانیک ببرید.
۴. اگر از زیر ماشین مایع نشت می‌کند
دیدن مایع در جایی که نباید وجود داشته باشد، معمولا یکی از مشخص‌ترین نشانه‌ها است. بهترین راه برای اینکه متوجه شوید مایع از کجا نشت کرده است این است که چند تکه مقوا را زیر اتومبیل‌تان در جایی که آن را پارک کرده‌اید قرار دهید. بعد مقوا را بیرون بکشید و نشت مایعات را مشاهده کنید.
رنگ روغن گیربکس قرمز است، بنابراین اگر لک قرمز روی مقوا می‌بینید روغن گیربکس نشتی دارد. نشت روغن از گیربکس میتواند به آسیب‌دیدگی شدید چرخ‌دنده‌ها منجر شود. بااین‌حال برخی روغن‌های گیربکس هستند که قرمزرنگ نیستند. در این صورت می‌توانید ماشین را به مکانیک نشان دهید تا با ابزارهای پیشرفته‌تری محل نشت مایع را پیدا کند.
– دلایل
برخی از دلایل نشت روغن گیربکس خرابی واشرها یا مهر و موم محفظه گیربکس، آسیب‌دیدگی چرخ‌دنده، آسیب‌دیدگی کاسه نمد یا حتی پایین آمدن سطح روغن گیربکس باشد. پیشنهاد می‌کنیم مقاله ما در زمینه نشت مایعات خودرو را بخوانید، تا با دلایل این مشکل بیشتر آشنا شوید.
۵. اگر دنده به‌سختی جا می‌رود
این نشانه در دنده‌های اتوماتیک و دستی به دو صورت خودش را نشان می‌دهد. برای دنده‌های دستی، وقتی هنگام دنده عوض‌کردن احساس می‌کنید صدا می‌شنوید یا به‌زحمت دنده جا می‌رود، احتمالا کلاچ فرسوده شده و باید آن را تعویض کنید. شاید هم یکی از همگام‌سازهای گیربکس (سنکرون‌ها در مجموعه سنکرونایزر گیربکس) فرسوده شده یا آسیب دیده است.
اما درباره ماشین‌های دنده اتومات، تغییر شدید و ناگهانی دنده به دنده دیگری که نتوانید تشخیص دهید میتواند نشانه خرابی گیربکس باشد.
– دلایل
نشتی روغن گیربکس، خرابی تغییردهنده دنده، کابل آن یا دریچه گیربکس، فرسودگی یا شکستن قطعات داخلی و کم یا کثیف‌بودن روغن گیربکس میتواند از دلایل این مشکل باشد. برای تشخیص علت درست، ماشین را به مکانیک بسپارید.
پیشنهاد ما این است مقاله کارنامه در زمینه جا نرفتن دنده را نیز نگاهی بیاندازید.
۶. اگر ماشین در حالت خلاص است ولی سروصدا می‌کند
صدای لرزش و ضربه لزوما نشانه هشدار یا مشکل نیست، اما اگر ماشین در حالت خلاص صدا تولید کند، معمولا نشانه مشکل در گیربکس است. گاهی می‌توان صرفا با تعویض روغن گیربکس مشکل را برطرف کرد. اما اگر مشکل رفع نشد و باز هم در حالت خلاص از ماشین صدا می‌شنوید، باید آن را به مکانیک بسپارید.
– دلایل
اگر مقدار روغن گیربکس کم باشد یا چرخ‌دنده‌ها و قطعات داخلی سیستم گیربکس آسیب‌دیده باشند، ممکن است این صداها و لرزش را احساس کنید.
۷. اگر چراغ‌های چک موتور روشن می‌شوند
هنگامی‌که چراغ‌های هشدار در داشبورد روشن می‌شوند، یعنی در سیستم‌های زیر کاپوت مشکلی وجود دارد که نباید از آنها چشم‌پوشی کرد. مخصوصا اگر چراغ چک موتور روشن شود. این موضوع به موتور و اجزای آن بستگی دارد و معمولا اولین چیزی که باید بررسی کنید گیربکس است. به‌احتمال زیاد گیربکس داغ کرده است.
– دلایل
داغی بیش‌ازحد گیربکس ممکن است به‌دلیل معیوب بودن سنسورهای سرعت، مشکل در سلونوییدهای گیربکس یا لغزش در گیربکس باشد. ماشین را به مکانیک نشان دهید تا مشخص کند که مشکل از کجاست. در ماشین‌های دنده اتومات ممکن است بتوان با بررسی کدهای کامپیوتر آن مشکل را پیدا کرد.
۸. اگر پدال کلاچ درست کار نمی‌کند
اگر در هنگام کلاچ گرفتن مجبور می‌شوید پا را زیاد بالا بیاورید یا بیش‌ازحد پایین ببرید یا کلاچ به‌راحتی آزاد نمی‌شود، ممکن است نشان‌دهنده خرابی گیربکس باشد. در این صورت باید سیستم تنظیم‌کننده کلاچ را مجددا تنظیم کنید.
– دلایل
این مشکل ممکن است به‌دلیل تنظیم نبودن سیستم عملکرد کلاچ مانند سیم یا صفحه کلاچ رخ دهد. اگر کلاچ زیاد پایین است، ممکن است دلیلش نشتی مایع هیدرولیک یا نقص در اتصالات سیستم هیدرولیک باشد که عملکرد صحیح کلاچ به آن بستگی دارد.
اگر کلاچ زیاد بالاست، ممکن است دیسک یا صفحه کلاچ فرسوده باشد و نیاز به تعویض داشته باشد.
۹. اگر ماشین لرزش دارد و دور موتور بالا می‌رود
اگر گاهی لرزش‌هایی در اتومبیل حس می‌کنید، دلیلش این است که اجزای داخلی سیستم گیربکس دچار ساییدگی شده است. اگر این‌طور باشد، باید هر چه سریع‌تر به آن رسیدگی کنید وگرنه خرج زیادی روی دستتان خواهد گذاشت.
– دلایل
اگر قطعات داخلی سیستم گیربکس فرسوده شده باشند یا روغن گیربکس کافی نباشد، بخش‌های مختلف گیربکس روی هم ساییده می‌شوند و اصطکاک زیادی به وجود می‌آید. به‌همین‌دلیل دور موتور بالا می‌رود و ماشین لرزش و تکان دارد.
۱۰. اگر خودرو روی دنده است اما حرکت نمی‌کند
آیا تاکنون برایتان اتفاق افتاده است که ماشین را روی دنده درایو (در ماشین‌های اتومات) یا روی دنده یک قرار داده‌اید اما حرکت نمی‌کند؟ این مشکل به خرابی گیربکس ارتباط دارد. احتمالا سطح روغن آن کاهش یافته است. این یک مشکل جدی است و باید فورا ماشین را پیش مکانیک ببرید.
– دلایل
اگر سطح روغن گیربکس کاهش یابد، با وجود اینکه خودرو روی دنده قرار دارد، ماشین حرکت نمی‌کند. دلایل کاهش سطح روغن میتواند نشت روغن، تعویض نکردن به‌موقع آن یا شکستن دریچه مخصوص آن باشد.
۱۱. اگر اتومبیل‌تان قدرت کافی ندارد
اگر موتور خودرویتان به‌درستی کار می‌کند اما ماشین قدرت کافی ندارد، از علائم خرابی گیربکس است. در این صورت باید آن را به مکانیک نشان دهید.
– دلایل
این مشکل ممکن است به‌دلیل ازکارافتادن قطعات داخلی سیستم یا نشتی روغن گیربکس باشد. دلیل دیگر ممکن است داغ‌شدن بیش‌ازحد گیربکس باشد. وقتی گیربکس داغ می‌کند، یعنی روغن به قسمت‌های داخلی آن نمی‌رسد. این امر باعث میشود گیربکس آسیب ببیند.
گیربکس قلب خودروی شماست. معمولا یک خرابی جزئی در یکی از اجزای آن میتواند کل سیستم را درگیر کند و به سایر اجزای آن آسیب جدی وارد کند. این کار باعث میشود هزینه‌های زیادی را متحمل شوید. برای جلوگیری از این مشکل، به‌محض مشاهده علائم خرابی گیربکس برای رفع آن اقدام کنید.